رئیس اتاق بازرگانی خراسان رضوی در این نشست، بر ضرورت تلاش به منظور توسعه زیرساخت‌های مرزی و جاده‌ای با هدف افزایش حجم تجارت با این کشور همسایه و همچنین تسهیل در ترانزیت کالا از مسیر گمرکات دو کشور، تاکید کرد و گفت: ترانزیت عمدتا در مسیرهایی توسعه پیدا می‌کند که در آن ترافیک سبکی جریان داشته باشد. در راستای حفظ مزیت‌های ترانزیتی کشورمان، باید زیرساخت‌های جاده‌ای و مرزی توسعه پیدا کنند و به موازات آن، رویه‌های گمرکی نیز تسهیل شوند.
وی ادامه داد: به همین منظور شاید حتی سرمایه‌گذاری بخش‌های مختلف در زیرساخت‌های این بخش نظیر توسعه انبارها و سیلوها، خدمات مرتبط با حمل و نقل و مرز و… ضرورت داشته باشند. در مجموع بر این باوریم که شرایط را باید تا حد امکان در همکاری‌های اقتصادی با این همسایه شرقی تسهیل نماییم.
توکلی‌زاده به فرصت‌هایی اشاره کرد که در سپهر اقتصاد افغانستان برای همکاری‌های تجاری و سرمایه‌گذاری فراهم است و متذکر شد: طبیعتا برای دستیابی به چنین اهداف و ظرفیت‌هایی، در گام نخست باید آن مسائلی سامان پیدا کنند که از دیرباز به عنوان یک عارضه در مسیر تجارت ما با این کشور مطرح بوده‌اند و یکی از آن‌ها صف‌های بعضا بلند و بالای ناوگان حمل‌ونقل بین‌المللی و تجاری و معطلی‌های پُرتکرار است.
وی یادآور شد: فراموش نکنیم که این معطلی‌ها در معنای اتلاف زمان و هزینه است و بهای تمام شده کالای صادراتی را افزایش خواهد داد.
رئیس پارلمان بخش خصوصی استان، پیشنهاد تشکیل کارگروهی با حضور نمایندگان دستگاه‌های متولی در استان‌های خراسان رضوی، جنوبی و سیستان و بلوچستان را مطرح نمود و خاطرنشان کرد: مبادی مرزی ما در گمرکات «دوغارون -اسلام قلعه»، «میلک-زرنج» و «ماهیرود» برای تجارت ما با این کشور حائز اهمیت هستند و گاهی مسائلی دارند که می‌توانند در چهارچوب اقدامات این کارگروه رسیدگی شوند و در مجموع به یک سیاست واحد مرزی در این بخش دست پیدا کنیم.
او حضور ایران در چشم‌انداز آینده اقتصاد افغانستان را مهم دانست و این موضوع را نیازمند برنامه‌ریزی کارآمد عنوان کرد.
*اهمیت برنامه‌ریزی برای حضور موثر ایران در آینده اقتصاد و بازار افغانستان
«محمود سیادت»، رئيس هيات مديره اتاق مشترك ايران و افغانستان نیز در این نشست، ضمن تقدیر از حمایت‌ها و همکاری‌های اتاق بازرگانی مشهد، اظهار داشت: در حال حاضر مسائل متعددی در موضوع افغانستان مطرح هستند که نمی‌توان از آینده تجارت و تعاملات اقتصادی با این همسایه سخن گفت و از آن‌ها چشم پوشید. از موضوع مهاجران و فعالان اقتصادی مقیم در ایران تا مسائل بعضا پیچیده مرزی و یا مباحث حوزه حمل و نقل تجاری و ترانزیتی و… همه موضوعاتی هستند که به نوعی بر روابط فعلی و آتی دو کشور، تاثیر می‌گذارند.
وی ادامه داد: در ماه‌های اخیر، ثبات و امنیتی در افغانستان شکل گرفته که یک سیگنال مثبت برای مراودات تجاری ما با این کشور به شمار می‌آید. توأمان با توجه به گشایش‌هایی که فراهم آمده، به نظر می‌رسد در حال حاضر بهترین فرصت فراهم باشد تا برای آینده حضور ایران در اقتصاد و بازار این کشور، برنامه‌ریزی و اقدام کنیم.
او به تلاش‌های اتاق مشترک بازرگانی ایران و افغانستان طی ماه‌های گذشته اشاره کرد و متذکر شد: این اتاق مشترک، در حوزه تعاملات اقتصادی با افغانستان، محل رجوع تجار و فعالان بخش خصوصی ایرانی و افغانستانی بوده و در این مدت اقدامات و رایزنی‌ها و پیگیری‌های متعددی را برای ساماندهی موضوعات این حوزه به عمل آورده است. حمایت از ظرفیت این اتاق مشترک از جانب پارلمان بخش خصوصی ایران، یک ضرورت به شمار می‌آید و انتظار داریم که با نگاهی ویژه به ظرفیت‌ها و اقدامات این اتاق مشترک توجه شود.
سیادت یادآور شد: شرایط به گونه‌ای است که اگر از ظرفیت بازار افغانستان و پتانسیلی که در بخش منابع این کشور فراهم است غفلت کنیم؛ دیگر کشورها گوی سبقت را از ما می‌ربایند و حضور خود را در آینده این کشور تثبیت می‌کنند.
*مراقب باشیم فرصت‌ها در موضوع «افغانستان» از دست نروند
«احمد اثنی عشری»، نایب رئیس اتاق بازرگانی خراسان رضوی نیز در همین خصوص بیان کرد: در موضوع افغانستان نباید فرصت‌ها را به مثابه گذشته و مشابه آنچه که در رابطه با دیگر کشورها داشته‌ایم، از دست بدهیم. تعاملات ما با این کشور، تاثیر شاخصی بر اقتصاد استان خراسان رضوی دارد و از این حیث، حل پاره‌ای مسائل در مراودات طرفین برای ما از اهمیت بالایی برخوردار است.
او وجود ذخایر غنی معدنی در افغانستان را ظرفیتی شاخص برشمرد و متذکر شد: توانمندی‌های زیرساختی ارزشمندی در بخش صنایع معدنی استان ما وجود دارد و تلاش‌ها باید به گونه‌ای باشد که پتانسیلهای دو کشور، با یکدیگر در پیوند قرار بگیرند.
اثنی عشری پیشنهاد داد تا به مجموعه خدمات مشاوره اتاق مشهد، یک سرفصل تخصصی در موضوع بازار افغانستان نیز افزوده شود.
*ظرفیت شاخص اتاق‌های مشترک برای کمک به توسعه تعاملات تجاری
«محمدحسین روشنک»، عضو هیات رئیسه اتاق بازرگانی مشهد نیز در این جمع، ظرفیت مهم اتاق‌های مشترک برای کمک به توسعه تعاملات تجاری را یادآور شد و خواستار حمایت موثرتر از این اتاق‌ها گردید.
وی همچنین عنوان کرد: برنامه‌ریزی‌هایی که نهادهای متولی برای آینده همکاری‌های اقتصادی ما با افغانستان دارند، باید در پاسخ به این سوال صورت بگیرد که؛ «این تعاملات در کدام بخش‌های اقتصادی می‌تواند انتفاع حداکثری و بلندمدت برای طرفین ایجاد کند؟»
او سیاست‌های ارزی موجود را مانعی بر سر توسعه صادرات کشورمان دانست و متذکر شد: تفاوت نرخ ارز و شرایطی که امروز در بحث سیاست‌های ارزی حاکم است، عملا سوبسیدی به نفع بخش واردات ما به شمار می‌آید.
روشنک امنیت سرمایه‌گذاری را یک مقوله مهم برشمرد و تاکید کرد: سرمایه یک پیوند مهم با موضوع امنیت و ثبات دارد، در موضوع افغانستان نیز، ورود به حوزه سرمایه‌گذاری در این کشور زمانی رونق می‌گیرد که اطمینان نسبت به ثبات و امنیت آن در بلندمدت فراهم باشد. با این وجود نمی توان از ظرفیتی که در حال حاضر در این کشور شکل گرفته، چشم پوشید.
*نگاهی به مولفه‌های موثر بر کیفیت روابط اقتصادی ایران و افغانستان
در ادامه این جلسه، «محمود امتی»، عضو هیات رئیسه اتاق بازرگانی خراسان رضوی به نقشی پرداخت که افغانستان در اقتصادی استانمان ایفا می کند و عنوان کرد: حجم حضور مهاجران افغانستانی، تعداد شرکت ها و تجار این کشور در ایران و… رقم درخوری را شامل می‌شود و از این حیث قابل قیاس با هیچ کشور دیگری نیست. همین آمارها، حساسیت موضوع افغانستان را برای ما دو چندان می‌سازد.
وی ادامه داد:کیفیت روابط اقتصادی و تجاری ما با افغانستان، متاثر از مجموعه گسترده‌ای از مولفه‌های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و… است و برآیند این مسائل، به ایجاد فرصت‌ها و توامان چالش‌های متعدد منجر می‌شود. تنوع و ابعاد این موضوعات، عملا حجم اقدامات و پیگیری‌های اتاق مشترک ایران و افغانستان را بسیار گسترده کرده است. این اتاق در حال حاضر به عنوان یک پایگاه، محل ارجاع شمار زیادی از تقاضاها، مطالبات و درخواست‌های اعضای ایرانی و افغانستانی خود است.
نایب رئيس هيات مديره اتاق مشترك ايران و افغانستان، خواستار حمایت و همکاری موثر با این اتاق شد.
*ضرورت تسریع در اجرای طرح «ریال آف‌شور»
«حسین محمدیان»، عضو هیات نمایندگان اتاق مشهد نیز در خصوص جایگاه ویژه افغانستان در تجارت با کشورمان بیان کرد: این نقش و جایگاه بر کسی پوشیده نیست؛ اما فرصت‌های موجود در مسیر توسعه مراودات با افغانستان به سرعت می‌گذرند و ضروری‌ست تا از مجالی که فراهم آمده، بهره لازم را ببریم.
این عضو هيات مديره اتاق مشترك ايران و افغانستان ضمن گلایه از اجرایی نشدن ساز و کار اجرای طرح «ریال آف‌شور» علی‌رغم وعده‌های مسئولان بانک مرکزی در سال گذشته، گفت: مسئله تبادلات مالی ناشی از تجارت ریالی با افغانستان و رفع تعهد ارزی صادرکنندگان این بخش، از جمله چالش‌های موجود در موضوع مراودات اقتصادی با این کشور به شمار می‌آید که بایستی در راستای گشایش آن اقداماتی عاجل صورت بپذیرد.
در ادامه «سید هادی نبی زاده»، نایب رئيس هيات مديره اتاق مشترك ايران و افغانستان، در سخنانی بیان کرد: امروز رونق تجارت با افغانستان، به دلیل فعالیت بخش خصوصی است و برای توسعه تجارت با این کشور همسایه، باید از بخش خصوصی فعال در این حوزه حمایت لازم به عمل آید و مسیر فعالیتش تسهیل شود.
وی متذکر شد: در تعاملات بین دولت‌های ایران و افغانستان، همواره به مسائل اقتصادی اشاره می‌شود و باید مسئولان را متقاعد سازیم تا در مراودات و مذاکرات خود با مسئولان این کشور، تسهیلگری مسائل مرزی را مطالبه کنند.
* فقدان راهبرد موثر در روابط اقتصادی، مانعی در مسیر تلاش‌های بخش‌خصوصی در بازار افغانستان
«نعمت الله طائفی شاندیز»، عضو هيات مديره اتاق مشترك ايران و افغانستان نیز در بخش دیگری از این جلسه بر ضرورت اتخاذ راهبردی صحیح و اثرگذار در حوزه تجارت با افغانستان از سوی دستگاه دیپلماسی و توجه به نظرات بخش خصوصی در هنگام تدوین راهبردها تاکید کرد.
وی افزود: بدون شک فقدان راهبردی موثر در روابط اقتصادی و تجاری، مانع از به ثمر رسیدن مطلوب تلاش‌های بخش خصوصی در بازارهای خارجی از جمله افغانستان می‌شود.
او متذکر شد: باید بپذیریم که امروز حتی برای حضور خیل بزرگی از اتباع و مهاجران افغانستان در ایران نیز برنامه‌ای نداریم. این قشر که سال‌هاست در متن جامعه ما حضور دارد، در نوعی بلاتکلیفی به سر می‌برند. بهره برداری از توان و پتانسیل آن‌ها مورد توجه لازم قرار نگرفته، در حالی‌که در بسیاری از کشورهای جهان، توان جمهیت مهاجر با یک برنامه‌ریزی هدفمند در راستای توسعه جامعه، مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد و معنای این اقدام، ارتقای امنیت و حتی کمک به رشد اقتصاد است.
طائفی به تجربه حضور کشورهای مختلف در اقتصاد افغانستان اشاره کرد و توضیح داد: کشورهای مختلفی همچون ژاپن، آرژانتین و… در کنار رقبای همیشگی ما نظیر ترکیه و… در افغانستان سرمایه‌گذاری‌های بزرگ و پُرقدمتی دارند و حضور خود را در بعضی از بخش‌های اقتصادی آن تثبیت کرده‌اند. این جنس اقدامات از جانب ایران که مزیت هم‌مرزی و همسایگی با این کشور دارد، کمتر مورد توجه قرار گرفته است. نگرانیم در این بحث، فرصت‌ها را از دست بدهیم.
«دین محمد فیض محمدی»، بازرس اتاق مشترک ایران و افغانستان نیز در سخنانی، دستاوردهای این نهاد تشکلی را در ماه‌های گذشته مورد اشاره قرار داد و در عین حال به یک عارضه چالش‌برانگیز در کلان اقتصاد کشور اشاره کرد و گفت: یکی از مشکلات اصلی اقتصاد ما جابه جایی مستمر مدیران و به موازات آن، بروز تغییرات بزرگ در سیاستگذاری هاست. تحولاتی که گاها پی‌در پی بوده و اثرات اقدامات پیشین را خنثی نموده است.
او درخواست کرد تا این مسئله را به عنوان یک عارضه در دستور کار و بررسی تشکل‌هایی همچون اتاق ایران، قرار بگیرد.
وی در بخش دیگری از اظهارات خود، پاره‌ای مسائل که در حوزه مرزها و گمرکات وجود دارند را عواملی برشمرد که باعث شده تا جریان ترانزیت کشور آسیب ببینید و توضیح داد: مزیت کشورمان در حوزه ترانزیت، زمانی معنا می یابد که گردش کار در مرزها تسهیل شده باشد.
فیض محمدی تاکید کرد: اگر زیرساخت‌های لازم در منطقه چابهار فراهم شود و توامان رویه های مرزی سامانی بگیرد، می توانیم مزیت ترانزیتی کشورمان را برای خود تثبیت کنیم. اما در حال حاضر در مرز میلک، ترافیک‌های سنگینی را شاهدیم و اگرچه این موضوع قابل مدیریت است ولی عزم لازم در این رابطه شکل نگرفته است.
*توجه به توسعه زیرساختی، با هدف رشد تجارت ایران به کشورهای منطقه
«محمد دانش»، عضو هيات مديره اتاق مشترك ايران و افغانستان نیز در تکمیل توضیحات ارائه شده در این جلسه، گزارشی از وضعیت حمل و نقل و ترانزیت کالا از ایران به افغانستان ارائه نمود و فراهم سازی زیرساخت‌های لازم در منطقه چابهار و تسهیل تردد در مرز میلک را یک ضرورت مهم برای حفظ مزیت‌های ترانزیتی کشور و استانمان دانست و خواستار توجه جدی به این موضوع شد.
او یادآور شد: اگر زیرساخت‌های لازم فراهم شود، شاهد آن خواهیم بود که همه طرح‌ها و برنامه‌های دیگری که در راستای توسعه تجارت با کشور پاکستان، افغانستان و آسیای میانه مطرح می‌شوند، رنگ اجرا به خود می‌گیرند.
«محمد بهادری»، دیگر عضو هيات مديره اتاق مشترك ايران و افغانستان نیز در این جمع به موضوع توسعه صنایع و کسب و کارهای خُرد در این کشور همسایه پرداخت و آن را ضرورتی دانست که می تواند زمینه ساز توسعه امنیت و توامان مهار موج مهاجرت از افغانستان شود.
وی خواستار فراهم سازی زمینه معرفی ماشین‌آلات و امکاناتی شد که در استان و کشورمان تولید می‌شوند و می توانند به توسعه صنایع و حتی کسب و کارها در افغانستان کمک نمایند.
بهادری حضور تجار و تولیدکنندگان ایرانی و تولیدات کشور و استانمان در افغانستان را در چهارچوب برپایی نمایشگاه ها مهم برشمرد و خواستار حمایت موثر به منظور کاهش هزینه های نمایشگاهی برای بخش تولید استان شد.
در بخش پایانی این جلسه نیز «امین صیقل زنان»، دبیر اتاق مشترک ایران و افغانستان، گزارشی از اقدامات و تلاش‌های این نهاد تشکلی طی هفت ماهه گذشته ارائه نمود و خواستار ارتقای همکاری دو اتاق شد.